Iznenađenja i uzbuđenja postali su stalni pratilac ovog takmičenja, dajući mu posebnu draž. Samo jedno pravilo vrijedi kad su u pitanju utakmice Kupa: nema favorita, gubi se prednost domaćeg terena, "mali" ne respektuju "velike". Bolji je samo onaj ko tog dana, tih 90 minuta, igra bolje, efikasnije, ko više želi pobjedu, kome je više stalo da ide dalje
Još od vremena kada je 1947. godine počelo takmičenje za Kup maršala Tita, klubovi se u njemu bore s najviše žara i želje za uspjehom. Kup-utakmice su pune iznenađenja i neočekivanih obrta, a radost pobjednika ne može se ni s jednom drugom da poredi. Da li je minimalna Dinamova prednost dovoljna za konačnu pobjedu nad Crvenom zvezdom?
Još samo nekoliko dana i biće poznata imena pobjednika ovogodišnjeg, 32. po redu našeg najmasovnijeg fudbalskog takmičenja - Jugoslovenskog fudbalskog kupa poznatijeg kao Kup maršala Tita.
Prvo "poluvrijeme" 32. finala već je odigrano. Preostao je revanš u Beogradu, u subotu, 24. ovog mjeseca. Preostala je još posljednja runda, još 90 minuta nadmetanja fudbalera Zvezde i Dinama. Došlo se do samog kraja natjecanja u kojemu je do sada učestvovao rekordan broj timova - 5.229, čak 492 ekipe više nego prošle godine.
Natjecanje za pehar maršala Tita u nas je vršnjak borbi za bodove. Nakon prvog klupskog prvenstva održanog u socijalističkoj Jugoslaviji u sezoni 1946/47, na trećem savjetovanju Fiskulturnog saveza Jugoslavije u Beogradu, 3. i 4. jula 1947. godine donesena je odluka o osnivanju i početku takmičenja za fudbalski kup Jugoslavije.
Te, prve godine u novom takmičenju učestvovala je 341 ekipa.
Te, prve godine u novom takmičenju učestvovala je 341 ekipa.
Ubrzo, Jugokup je postao najpopularnije, najmasovnije naše fudbalsko takmičenje. Do danas za pehar maršala Tita borilo se čak 73.000 momčadi sa oko 830.000 fudbalera.
Vremenom, takmičenje za fudbalski Kup Jugoslavije postalo je prava manifestacija bratstva i jedinstva. Takav poticaj dao je ovom takmičenju upravo maršal Tito svojom odlukom da pobjedniku Kupa daruje veliki, prelazni pehar.
Vremenom, takmičenje za fudbalski Kup Jugoslavije postalo je prava manifestacija bratstva i jedinstva. Takav poticaj dao je ovom takmičenju upravo maršal Tito svojom odlukom da pobjedniku Kupa daruje veliki, prelazni pehar.
Brozoviću prva čast
Ne treba posebno naglašavati koliko je za popularizaciju "najljepše sporedne stvari na svijetu", za masovnost samog takmičenja i fudbalskog sporta učinila odluka o dodjeljivanju ovog poklona druga Tita. Bio je to novi, poseban podsticaj za sve učesnike koji su sa utrostručenim elanom i žarom ulazili u borbe za prelazni pehar.
Prve finalne utakmice igrane su dva dana - 29 i 30. novembra 1947. godine.
U polufinalu Partizan je pobijedio Slogu iz Novog Sada (kasnije Vojvodina) lako, s rezultatom 4:0, a kako drugi finalista nije dobiven ni nakon 120 minuta divovskog nadmetanja između fudbalera Sarajeva i Naših krila, ždrijeb je odlučio da to bude momčad iznenađenja - Naša krila.
U finalnom susretu nije bilo iznenađenja. Partizan je golovima Jezerkića i Simonovskog slavio sigurnu pobjedu 2:0, a tadašnji kapiten Partizana Miroslav Brozović primio je iz ruku izaslanika maršala Tita, general-majora Radomira Babića, veliki srebrni pehar.
- Imao sam u dugogodišnjoj karijeri mnogo radosnih trenutaka, osvojio sam kasnije s momčadi Sarajeva i prvu titulu prvaka u BiH. Ali, taj dan, 30. novembra 1947. godine, pamtiću dok sam živ. To je bio događaj i svečanost za sve nas pred kojima blijede sve ostale sportske uspomene - prisjeća se danas prvog finala Jugokupa Brozović.
Kakvu sam samo tada čast doživio kao kapiten Partizana! Igrali smo s utrostručenim žarom nakon što smo saznali da je drug Tito odlučio da pobjedniku ovog takmičenja pokloni lični dar. Još mi u ušima odzvanjaju riječi pozdravnog govora koji sam čitao u ime mojih drugova, u ime svih učesnika.
Kad sam izašao pred mikrofon imao sam tremu, veću nego na terenu, ali je ubrzo sve to nestalo u opštem slavlju...
Kad sam izašao pred mikrofon imao sam tremu, veću nego na terenu, ali je ubrzo sve to nestalo u opštem slavlju...
Iznenađenja - stalni pratilac
Kao što smo vidjeli, već u prvoj godini takmičenja za Jugoslavenski kup došlo je do iznenađenja. Do finala probio se "autsajder" tim Naših krila. No, to nije bilo i jedino iznenađenje u prvom Jugokupu. Anonimni tim Jakić iz Pljevalja dospio je do četvrtfinala, eliminišući znatno poznatije i renomiranije sastave Borca (Čačak), Rudara (Trbovlje), Budućnosti (Titograd), da bi tek u četvrtfinalu protiv Sarajeva izgubio i to u produžetku, igrajući čitav sat s deset igrača.
Senzaciju je tada priredio i Spartak koji je iako s 10 igrača, već poslije 6 minuta igre eliminisao kompletnu momčad Hajduka!
Senzaciju je tada priredio i Spartak koji je iako s 10 igrača, već poslije 6 minuta igre eliminisao kompletnu momčad Hajduka!
Nakon toga, iznenađenja i uzbuđenja postali su stalni pratilac ovog takmičenja dajući mu posebnu draž. Samo jedno pravilo vrijedi kad su u pitanju utakmice Kupa: nema favorita, gubi se prednost domaćeg terena, "mali" ne respektuju "velike". Bolji je samo onaj ko tog dana, tih 90 minuta, igra bolje, efikasnije, ko više želi pobjedu, kome je više stalo da ide dalje.
Ovakav nokaut-sistem omogućio je do sada brojna iznenađenja. Vrijedno je notirati podvig fudbalera-članova Zemljoradničke zadruge iz vojvođanskog Ravnog Sela, momčadi Proletera koji se plasirao među najbolje učesnike iz SR Srbije, i tek ga je Radnički iz Niša izbacio iz daljeg takmičenja.
Ljubitelji fudbala još i sada pamte dvoboj "vječnih" rivala Partizana i Crvene zvezde u finalu 1952. godine.
Prije utakmice Zvezda je bila veliki favorit, ali je Partizan slavio neočekivano visoku pobjedu 6:0.
Ipak, rekordnu pobjedu u finalu zabilježili su fudbaleri Crvene zvezde porazivši tim Bora s rezultatom 7:0. Međutim, i sam plasman Bora u finale bio je njihov najveći uspjeh.
Inače, najveće pobjede u završnici Kupa izborili su Hajduk protiv tima Murske Sobote, odnosno Partizan protiv Sloge iz Petrovca na Mlavi. Renomirani ligaši trijumfovali su s identičnim rezultatom s pobjedom od 15:0.
Prije utakmice Zvezda je bila veliki favorit, ali je Partizan slavio neočekivano visoku pobjedu 6:0.
Ipak, rekordnu pobjedu u finalu zabilježili su fudbaleri Crvene zvezde porazivši tim Bora s rezultatom 7:0. Međutim, i sam plasman Bora u finale bio je njihov najveći uspjeh.
Inače, najveće pobjede u završnici Kupa izborili su Hajduk protiv tima Murske Sobote, odnosno Partizan protiv Sloge iz Petrovca na Mlavi. Renomirani ligaši trijumfovali su s identičnim rezultatom s pobjedom od 15:0.
Meč za pamćenje
Jedna od najatraktivnijih utakmica u okviru ovog takmičenja odigrana je 1953. godine u četvrtfinalu. Na stadionu JNA u Beogradu Dinamo je protiv Partizana pola sata prije kraja vodio čak 5:2. Ipak, "parni valjak" beogradskih crno-bijelih uspio je do kraja regularnog toka izjednačiti rezultat na 5:5.
Ni dva produžetka po 15 minuta nisu dali polufinalistu.
Ova utakmica kuriozitet je već i zbog toga što se tada prvi put pristupilo izvođenju jedanaesteraca da bi se dobio pobjednik, umjesto do tada praktikovane kocke.
Ni dva produžetka po 15 minuta nisu dali polufinalistu.
Ova utakmica kuriozitet je već i zbog toga što se tada prvi put pristupilo izvođenju jedanaesteraca da bi se dobio pobjednik, umjesto do tada praktikovane kocke.
U toku utakmice, nenadmašni fudbalski majstor Stjepan Bobek od dosuđena tri jedanaesterca za domaćina nijednom nije uspio savladati tog dana fenomenalnog Dinamovog golmana Vladu Majerovića.
Nakon produžetaka izvedeno je čak 15 udaraca sa bijele tačke.
Zagrepčani su postigli 8 golova, domaćin jedan manje.
No, čitava ova fudbalska "fešta" na kraju malo se isplatila Dinamu koji je već u polufinalu eliminisan od BSK-a, s rezultatom 3:2.
Te godine, s pobjedom nad Hajdukom, BSK je postao pobjednik ovog takmičenja, a isti podvig ovaj tim iz Beograda ponovio je i 1955. godine i ovaj put nakon pobjede protiv Hajduka 2:0.
Zagrepčani su postigli 8 golova, domaćin jedan manje.
No, čitava ova fudbalska "fešta" na kraju malo se isplatila Dinamu koji je već u polufinalu eliminisan od BSK-a, s rezultatom 3:2.
Te godine, s pobjedom nad Hajdukom, BSK je postao pobjednik ovog takmičenja, a isti podvig ovaj tim iz Beograda ponovio je i 1955. godine i ovaj put nakon pobjede protiv Hajduka 2:0.
I prošlogodišnje takmičenje donijelo je svojevrstan rekord. Polufinalna utakmica u Mostaru, između Veleža i Partizana, završena je s 0:0, i tek nakon 23 jedanaesterca Beograđani su postali pobjednici.
Kad govorimo o "biserima" Kupa treba pomenuti i finale 1961. godine, između Vardara i Varteksa. Tada je drugoligaš Varteks na putu do finala pobijedio Željezničara, Osijeka, Borovo i, u polufinalu poslije produžetka, Hajduka s rezultatom 2:0. U finalu su, međutim, Varaždinci poraženi od Vardara 1:2.
Sarajlijama izmakao pehar
Od bosanskohercegovačkih timova najviše uspjeha imali su Sarajevo, Sloboda i Borac, koji su dospjeli do finala. Sarajevo i Borac poraženi su od Hajduka, Borac od Crvene zvezde.
Najbliži uspjehu, čini se, bili su fudbaleri sa Koševa. U istoj sezoni kad su osvojili titulu prvaka države, članovi "zlatne generacije" Sarajeva igrali su u finalu Kupa.
- Prvi put finale se igralo izvan Beograda i to u Splitu, što je ždrijebom odlučeno - prisjeća se trener Sarajeva Fuad Muzurović, učesnik finalnog dvoboja u Splitu. - Da se ova utakmica igrala bilo gdje, osim na terenu našeg domaćina, uvjeren sam da bismo te godine osvojili "duplu krunu". Hajduk je priredio pravu feštu, dostojnu finala ovog takmičenja, ali su nas i pobijedili golovima Ferića i Obadova.
I ove godine Sarajevo je imalo divnu priliku da zaigra u finalu. Možda da napravi i konačan podvig.
No, u polufinalnom dvoboju na Koševu, dugoruki vratar Crvene zvezde Živan Ljukovčan branio je udarce Sarajlija s 11 metara kao od šale i praktično otvorio Zvezdi put do finala.
Kad već govorimo o timu crveno-bijelih navedimo i to da je dugogodišnjem kapitenu ovog tima, Rajku Mitiću, pripala čast da čak četiri puta primi veliki, prelazni pehar druga Tita.
Dragan Džajić je tu radost doživo tri puta, a dva puta pehar su u rukama držali: Bobek (Partizan), Antić (Beograd, odnosno BSK), Holcer i Jerković (Hajduk) i Radin iz Rijeke.
Kad već govorimo o timu crveno-bijelih navedimo i to da je dugogodišnjem kapitenu ovog tima, Rajku Mitiću, pripala čast da čak četiri puta primi veliki, prelazni pehar druga Tita.
Dragan Džajić je tu radost doživo tri puta, a dva puta pehar su u rukama držali: Bobek (Partizan), Antić (Beograd, odnosno BSK), Holcer i Jerković (Hajduk) i Radin iz Rijeke.
Dinamu minimalna prednost, ali...
U Zagrebu, u veličanstvenom ambijentu, pred oko 40.000 gledalaca odigrana je 14. maja prva finalna utakmica ovogodišnjeg, 32. po redu takmičenja za jugoslovenski Kup, između Dinama i Crvene zvezde.
Prvi finalni dvoboj bio je obilježen oproštajem, odavanjem posljednje počasti najvećem sinu naših naroda i narodnosti - drugu Titu. Pozdravljajući sudionike finala i sve ostale goste, Jakov Blažević, predsjednik Predsjedništva SR Hrvatske, istakao je, između ostalog, poruku koja je uvijek krasila ovo naše najmasovnije i najpopularnije takmičenje:
- Neka ovdje prisutni bodre svoje ljubimce, neka se plava boja, boja zagrebačkog, i crveno-bijela, beogradskog kluba, slijevaju u jedinstven spektar naše, Titove zastave, znamena slobode, mira i mirnog stvaranja.
Neka žar mladosti i igre čuva i trajno njeguje plemenito ime pod kojim se odvija ovo takmičenje.
Tako ćemo svi doprinijeti ovogodišnjem finalu, da se u dostojanstvu, sportski, viteški i patriotski odužimo i njegujemo veliko ime našeg Tita.
Neka žar mladosti i igre čuva i trajno njeguje plemenito ime pod kojim se odvija ovo takmičenje.
Tako ćemo svi doprinijeti ovogodišnjem finalu, da se u dostojanstvu, sportski, viteški i patriotski odužimo i njegujemo veliko ime našeg Tita.
Dinamo je slavio minimalnu pobjedu u Zagrebu - 1:0, golom Kranjčara s 11 m, u 49. minuti.
Da li će ova minimalna prednost biti dovoljna za revanš - Zagrepčani su uvjereni da hoće. Na drugoj strani, Petrović (koji nije igrao u Zagrebu jer je imao dva žuta kartona), Savić, Ljukovčan, Repčić i ostali igrači Zvezde uvjereni su da će nadoknaditi prednost gostiju.
Da li će ova minimalna prednost biti dovoljna za revanš - Zagrepčani su uvjereni da hoće. Na drugoj strani, Petrović (koji nije igrao u Zagrebu jer je imao dva žuta kartona), Savić, Ljukovčan, Repčić i ostali igrači Zvezde uvjereni su da će nadoknaditi prednost gostiju.
Čini se da su šanse podjednake. U ovakvim prilikama prednost od jednog gola može biti odlučujuća.
Na odgovor nećemo dugo čekati. U subotu, nakon revanš utakmice znaćemo ime pobjednika 32. takmičenja za Kup maršala Tita.
Podržite Yugopapir na društvenim mrežama :-)
