Kada se sa glavnog ulaza pristupa Partizanskom groblju nailazi se prvo na jugoslovenski deo. Tu su sahranjeni:
Prvi red:
Veljko Vještica (Zrmanja u Liki, umro 16. aprila 1945., kapetan, komandant Komande mesta NOVJ u Somboru, potom u Batini), Barašević Ištvan (Vajska, 17. aprila 1945.), nepoznat borac (17. aprila 1945.), Juraj Šarić (Obnovlje, 17. maj 1945.).
Drugi red:
Čeke Janoš (Bačka Topola, 6. aprila 1945.), Andrija Glavaški (6. april 1945.), Paja Hrub (Vojlovica, 2. aprila 1945., možda se prezivao Hrubi, napomena M. Beljanskog), Miloš Knežević (Panj, 15. april 1945.), Živojin Kišdobranski (25. mart 1945., na spomeniku uklesano Hizdobranski), nepoznat borac, Paja Rudić (Subotica, 26. marta 1945.), Joso Kopunović (Subotica, 26. mart 1945.), Mija Vidaković (Novi Sad, 18. april 1945.), nepoznat borac, Joza Petrov (25. mart 1945.), Dušan Resanović (Petrovaradin, 26. mart 1945.), Miša Gabrišić (Slavonski Aleksandrovac, 26. aprila 1945.), Jakob Klarić (Crivljani, 26. april 1945.).
Nikola Hinić |
Treći red:
Mikola Antun (Mikinci, 3. april 1945.), Jung Stevan (Vajska, 5. april 1945.), Kuzmanović Marijan (5. april 1945.), Šmit Franja (Šikloš, 6. april 1945.), Nikola Hinić (1945.), Borić Ilija (19. marta 1945., Veliki Bečkerek), Vujić Andrija (Bajmok, 19. mart 1945.), Stevan Mrdalj (21. mart 1945.), Žender Fanika (Zagorsko selo ,21. mart 1945.), Kovačev Toma (Petrovo selo, 21. .mart 1945.), Juhas Stipan (22. mart 1945.), Dušan Veličkov (14. april 1945.), Tatan Janoš (Bezdan, 23. mart 1945., da prezime nije Tatai?), Boško Nebrigić (24. marta 1945.), Pršmarac Luka (24. marta 1945.), Dušan Popov (Dobrinci, 24. marta 1945.).
Pavao Milder |
Četvrti red:
Daki Antun (Pančevo, 3. april 1945., da prezime nije Baki?), Šola Balaž (12. novembar 1946.), Ivan Bojanić (2. april 1945.), Milorad Stokić (2. april 1945., Podoran), Špiler Ivan (iz Slovenije, 1. avgust 1946.), Buranović Stjepan (Zagreb, 16. mart 1945.), Bertakoš Andrija (Vrdnik, 16. mart 1945.), nepoznat borac, Nenad Žigić (Budenica, 16. marta 1945.), Radivoj Đurković (Darda, 17. mart 1945.), Gadomir Čedomir (Petrovgrad - Veliki Bečkerek, 17. martg 1945.), Higen Durbešić (26. mart 1945.), Karlovčev Franja (Lahovo, 18. mart 1945.), Dezider Bata (Stara Kanjnža, 11. mart 1945.), Milenko Todorović (Irig, 2. jun 1945.), Lukin Pera (16. mart 1945.), Miler Đura (Laćarak, 19. mart 1945.), Rudić Pera (Tavankut, 19. mart 1945.), Volter Janko (Torža, 19. mart 1945.).
Stanko Krstić |
Peti red:
Draganić Josip, (Zemun, 31. mart 1945.), Ljudevit Kalivoda (Daruvarski Brestovac, 2. april 1945.), nepoznat borac (sahranjen 5. maja 1945.), nepoznat borac (5. maj 1945.), Pera Horvatski (Subotica, 9. mart 1945.), Jovan Sipanec (Osijek, 9. mart 1945.), Borjanović Borjan (28. avgust 1946.), nepoznat borac, Gligor Milinčević (Zvirna Dobrica, 14. mart 1945.), nepoznat borac (14. mart 1945.), Corija Ivan (28. jul 1946.), Mirko Jovanović (10. januar 1947.), Skenderović Milka (Višnjićevo, 14. mart 1945.), nepoznat borac (14. mart 1945.), Bašić Adam (Vojlovica, 14. mart 1945.), Miša Novaković (Pančevo, 15. mart 1945.), Miomir Tobuć (18. april 1945.), Đura Kežić (15. januar 1947.), Grdošić Anđel (15. mart 1945.), Slavko Pejin (Sivac, 5. april 1945.), Mirko Dimitrijević (30. jun 1945.), Lazo Miloševljević (Podpore, 13. jun 1945.).
Šesti red:
Veljko Patković (31. mart 1945.), Milorad Nikolić (31. mart 1945.), Pal Kolar (Bačka Topola, 31. mart 1945.), Stevan Vuković (29. mart 1945.), Branko Ivanković (16. februar 1945.), Beše Šandor (Suza, 18. februar 1945.), Pleša Vinko (Opanovci, 21. februar 1945.), Stevan Popović (Antunovac, 15. mart 1945.), Tešner Vinko (Vinkovci, 24. februar 1945.), Žuža Sima (Ostrožac ili Oštrožac, 24. februar 1945., prezime može biti i Žiža), Kirković Josip (Petrovaradin, 25. februar 1945.), Toma Babić (Marjanci, 25. marta 1945.), Petar Gordanović (7. mart 1945.), Kugelj Mija (Đurđevac, 26. februara 1946.), Banko Stevan (Temerin, 27. februar 1945.), Marko Petrović (13. januar1946.), Ičijevac Alojzije (31. oktobar 1945.), Stevan Crkvenac (Trnovica, 2. mart 1945.), nepoznat borac, Bene Lajoš (4. mart 1945.), Zoran Spasojev (Pančevo, 13. mart 1945.), Lukić Joza (13. mart 1945.), Šuster Janko (Pivnice, 3. mart 1945.).
Sedmi red:
Todor Trajče-Strovenski (Levašte, 2. april 1945.), Ludvig Gerger (Bačka Topola, 29. jun 1945., prezime može biti i Gergelj), Miša Menđeš (Silbaš, 29. mart 1945.), Mihajlo Lošanski (Kućašar, 29. marta 1945.), Branko Vojvodić (21. avgust 1945.), Svetozar Šalajić, Miloš Matković (30. jul 1946.), Taško Domić (Leskovac, 11. april 1946.), Valetin Franja (21. maj 1945.), Avdić Mehmed (Tuzla, 6. februar 1945.), Večera Franja (Trnovica, 5. jun 1945.), Stevan Mišić (Orlovac, 6. februar 1945.), Ivan Brkić (Đakovo, 6. februar 1945.), Đura Birovcev (7. februar 1945., prezime bi pre moglo biti Birovljev), Oto Mihorać (Maribor, 16. jun 1946.), Marko Ćirković (Vračev Gaj, 16. februar 1945.), Rad ... Ra ... (16. februara 1945., mesto ... Most), Maunović Josip (10. februar 1945.), nepoznat borac, nepoznat borac, Milder Pavao (12. februar 1945.).
Dušan Pašin, nestao u Batinskoj bici |
Osmi red:
Adam Tumbas (29. mart 1945., mogao bi biti iz Subotice), Penču Divanuški (17. maj 1945.), Nikola Drašković (17. april 1946.), Jovan Potović (Cetinje, 6. decembar 1944.), Milan Kovačić (Prahovo, 7. decembar 1944.), Nedeljko Šalajić-Bata (Sombor, 1944.), Branko Đulinac (Sombor, 12. decembar 1944.), Veljko Subić (28. mart 1945.), Jovan Galonja (15. decembar 1944.), Svetomir Vidaković (12. novembar 1946.), Gašanin Amir (20. jul 1946.), Jovan Ćurčić (Krstur, 6. maj 1945.), Škura Ignac (Dolorevci, 20. januar 1945.), Bortalj Velićan (24. januar 1945.), Nikola Naprta (13. januar 1946.).
Sledi šest grobova nepoznatih boraca, i češće se sa betonskim spomenicima javljaju i male piramide od drveta, sa petokrakom zvezdom.
Pored Dušana sahranjen je i njegov brat Milan |
Deveti red:
Ruski oficir (26. novembar 1944.), ruski oficir (26. novembar 1944.), nepoznat borac (29. novembar 1944.), nepoznat borac (29. novembar 1944.), Avdić Pavle (27. maj 1945.), Milan Dunđerski (Srbobran, 28. novembar 1944.), Milan Petrović (28. novembar 1944.), nepoznat borac (28. novembar 1944.) Horvatski Stevan (Subotica, 3. decembar 1944.), Čorić Josip (Zemun, 8. decembar 1944.), Holer Draga (19. mart 1945.), nepoznat borac (19. decembar 1944.), Milovan Kovačić (Senta, 5. novembar 1944., sahranjen pre batinske bitke, i gde je u borbi mogao biti ranjen, da li na Dunavu, prilikom prepucavanja), Jovan Popović (Čičakovac, 14. decembar 1944.), slede 4 groba nenoznatih boraca, nepoznat borac (25. novembar 1944.), nepoznat borac (20. novembar 1944.), nepoznat borac (20. novembra 1944.).
Deseti red:
Tri groba nepoznatih boraca, nepoznat borac (19. novembar 1944.), Svetozar Čović (Jozački Prnjavor, 4. januar 1945.), Pera Manojlović (Kupusina, 24. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), Mladen Beslać (13. januar 1945.), Zaka Nikolić (26. novembar 1944), Blažev Antun (Bački Breg, 24. novembar 1944.), Milenko Radovanov (Čurug, 25. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), Vladimir Nikolić (26. novembar 1944.), Sava Vasiljević (Aleksandrovo, 26. novembar 1944.), Ilija Đurđev (Gospođinci, 26. novembar 1944.), Ljubomir Kovačević (26. novembar 1944), ruski vojnik (27. novembar 1944.), Vladimir Nikolić-Bata (učitelj iz Despot svetog Ivana, politički komesar, 24. novembra 1944.), nepoznat borac (19. novembar 1944.), nepoznat borac (14. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), Velimir Vučić (27. jul 1946, ili Vujčić).
Jedanaesti red:
Karcev A. I. (gardijski potpukovnik Crvene armije, 1908-1944), nepoznat borac, nepoznat borac (18. novembra 1944.), nepoznat borac (18. novembar 1944.), Aleksandar Radović (2. mart 1947.), Nikola Lazarević (Ležin, 11. novembar 1947.), Save Kovačević (28. februar 1945.), Žarko Beslin ili Bešlin (Bešlin, 20, novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), nepoznat borac (19. novembar 1944.), Milan Lazić (4. jun 1945.), ruski vojnik (20. novembra 1944.), ruski vojnik (20. novembar 1944.), ruski vojnik (21. novembar 1944.), nepoznat borac, nepoznat borac (decembar 1944.), ruski oficir (14. novembar 1944.), nepoznat borac (25. novembar 1944.), nepoznat borac, nepoznat borac (26. novembar 1944.), nepoznat borac, nepoznat borac (14. novembar 1944.).
Dimitrije Kaćanski |
Dvanaesti red:
Dimitrije Kaćanski (Sombor, 1945., tu je s, njim sahranjen 1946. godine i njegov otac Novak Kaćanski, koji je ratnih dana bio komandir Vojne stanice u Rastini), sedam ruskih vojnika (20. decembar 1944.), četiri ruska vojnika (20. decembra 1944.), četiri ruska vojnika (27. decembar 1944.), nepoznat borac, ruski oficir, dva nepoznata borca, deset ruskih vojnika (29. decembra 1944.), nepoznat borac, tri ruska vojnika (29. decembar 1944.), dva ruska vojnika (21. decembar 1944.), nepoznat borac, tri ruska vojnika (18. novembar 1944.), nepoznat borac, ruski oficir (29. decembra 1944.), dva ruska vojnika (29. decembra 1944.), dva nepoznata borca, nepoznat borac (19. novembar 1944.), nepoznat borac, nepoznat borac (26. novembar 1944.).
Novak Kaćanski |
Trinaesti red:
Tri nepoznata borca, grob do groba, Cvetko Bakain (25. novembar 1944.), nepoznat borac, ruski vojnik (29. decembar 1944.), deset nepoznatih boraca, grob do groba.
Četrnaesti red:
Nepoznat borac, pet ruskih vojnika (28. novembra 1944.), četrnaest nepoznatih boraca, grob do groba, sa postavljenim piramidama od drveta i bez oznaka (obeležena raka).
* * * * *
Drugi jugoslovenski deo Partizanskog groblja nalazi se iza kapele, prema severnoj i severoistočnoj strani. Tu je sahranjeno 52 borca, od kojih su poznati: Mlađenović Vladimir (Veliki Bečkerek, 1944.) i Đorđe Antonije Jovanović (23. avgusta 1945.).
Prostor pored "Ekemove" kapele (manastir Svetog Stefana) danas... |
... i nekada, početkom sedamdesetih |
Borci su sahranjeni u dva reda, većina imaju piramide sa petokrakim zvezdama, neki su bez njih, ali su mesta grobova uočljiva.
Na jugoslovenskom delu Partizanskog groblja sahranjeno je:
- 152 partizana, čija su imena sa podacima o pogibiji ili smrti od ranjavanja ili bolesti poznati.
- 51 oficir i vojnik Crvene armije, od kojih se samo o jednom znaju podaci.
- 140 nepoznatih jugoslovenskih boraca.
*****
Ovo je stanje jugoslovenskog dela Partizanskog groblja u Somboru na dan 10. jula 1974. godine, kada je autor ove knjižice na licu mesta izvršio popis sahranjenih, beležeći podatke onako kako su uklesani u betonskim nadgrobnim spomenicima (neki roditelji i rođaci su svojima postavili spomenike od mermera i granita, sa naznakom da se radi o poginulim borcima).
Boža Terzić je, kada se počelo sa sahranjivanjem na prostoru kod kapele, počeo beležiti najosnovnije podatke o umrlima, ime, prezime, datum smrti, odakle je. Kada se uporedi njegov spisak, koji i sada čuva, sa snimljenim stanjem na groblju, koje je autor ove knjižice obavio 10. jula 1974. godine, uočljive su prilične razlike.
Među pobeleženim na groblju nema podataka o ovim borcima, a zabeleženi su u knjizi Bože Terzića:
- Adamovski Sever, Amanovski Mihajlo, Antunić Nikola, Aradski Vojin (iz Subotice).
- Bajac Miloš iz Gospoćinaca, Bačkor Anton, Benko Jano, Bedeković Mija (iz Novog Sada), Behok Stojan, Bikić Nikola (iz restovca), Borković Rajko, Borčević Stevan, Božić Slavko, Borda Josip, Božina Žarko (biće da je Žarko Bešlin, koji ima spomenik), Bošnjak Stevan (iz Žablja), Bondok Nikola, Beko Šandor, Bočjer ili Bojler Pal, Božić Adam (iz Valjeva), Botola Bula, Borok Ilija (iz Vslikog Bečkereka), Bohon Stjepan (iz Varaždina), Butković Miša.
- Veg Mihajlo (iz Varadina), Veselinović Grozdan, Veliković Dušan, Vidović Branko (iz Novog Sada), Vitković Svetozar, Vlahović Ivan (iz Tucanovca), Volić Bura (iz Stapara), Vorkas Vojislav, Vošek Milan (iz Vlajkovca), Vučić ili Vujčić Živko (iz Sombora, otac i sin, sahranjeni na istom groblju), Vujčević Stevan (iz Zagreba).
- Grgur Laza (iz St. Milanovca), Gesejić ili Kesejić Aleksandar (iz Rabije), Gondić Milan.
- Damjanović Miodrag (iz Vranjeva), Davidov Ivan (iz Sombora), Danilović Dragoljub, Dejanović Katica, Došek Josip, Dragastinov Borislav (iz Subotice), Dičevac Alojzije, Dubovski Janko (iz Iloka), Durliković Milka (iz Veliki Poganci).
- Buragić Milivoj, Burić Aleksandar (iz Vladimirovca).
- Žgerić ili Žderić Jovanka (iz Baćana), Živković Živa, Živković Šandor (iz B. Palanke), Žorić Juraj.
- Zendelj Muslin ili Zendev Musin.
- Ivanić Franja (iz Rabodije), Ilić Božidar (izBrdarnice), Ilić Dušan, Ilić Radomir, Ilić Dragomir (verovatno iz Aleksinca), Ilić Branko.
- Janković Budimir (iz Valjeva), Janučnek Zlatko (iz Velikog Bečkereka), Jeremić Slavko (iz Batine), Jovanović Miloš (iz Rume), Jovanović Dragoljub (iz Pančeva), Jovapovnć Nspad (pz Sombora), Josimov Živa, Josipov Joza ili Joca (iz Banja Luke), Josipović Zora (iz Banja Luke), Jukić Miloje (iz Varaždina, malo verovatno, možda zbrka oko naziva mesta).
- Kindrel Josip (iz Požege), Korkur Obrad, Koraba Franja (iz Budogorca), Košaroš Ištvan (iz Stare Moravice), Konjović Nebojša, Koboč Franja (iz Kucure), Koričev Franja (iz Borova), Kolić Miša (iz Golublja), Krašić Rade, Krstić Stanko (iz Vrdnika), Kucelja Mija (iz Burćeva), Kuričić Martin (iz Našica), Kurucin Uroš (iz Mitrovice).
-Lazarević Miloš (iz Milinčića), Lukin Lazar (iz Petrovca), Luković Mihajlo (iz Kruševa), Lukačić Josip (iz Bresnice), Luković Stevan, Lujković Stepan (iz Kragujevca).
- Marković Dragić (iz Batine), Markovan Živosav, Malbaša ili Malbaški Milovan, Majstorović Milorad (gg Srbinova), Malešev Milutin, Matanović Marijan (iz Hrkanovaca), Matlesković Franja (iz Osijeka), Manojlović Bogdan (iz Subotice), Marijanović Nikola (iz Čerevića), Marković Živko, Milunović Borće (iz Šida), Milić Petar, Mitrović Miša (iz Trojanca), Mihalinec Pavle (iz Zagreba), Mitrovski Mitar (iz Subotice), Miler K. (iz Horgoša), Mišjak Josip, Milankov Sgevan, Mitrović Marko, Mladenović Dušan (iz Pivnica), Mandić Manda, Morčević Josip, Milanković Mihajlo (iz Aleksinca verovatno), Morto Nikola.
- Novak Ivan, Novaković Budiša (iz Kule, prezime ne mora biti tačno).
- Pajtić Lazar (iz Gakova), Papuga Bora (iz Mikluševca), Pejić ili Perić Bogdan (iz Pehova), Petrovski Dušan, Perić Pera (iz Subotice), Petrović Mihajlo (iz Vranjeva), Peter Stepan (iz Kosine), Petrović Joca (možda iz Bremenda), Pihorc Luka, Podolski Aleksandar, Popov Luka (iz Dobrinaca), Popić Lazar (iz Gakova), Putnik Katarina.
- Radaković Nikola, Ratković Milan (iz Kragujevca), Radosavljević Jovan (iz Čuruga), Radanov Stevan (iz Apatina), Rakić Jovan (iz Lunova), Ružić Bora (iz Marjanovavca), Ružić Stevan (iz Dekanovca), Rutenjak Milorad.
- Svirčev Matija (iz Pančeva), Svilenkov Marko (iz Duboševice), Svećulović Ivan, Selakov Ojgen, Svilak Paško (iz Novog Sada), Simonović Pegar, Skvorcov Petar, Slesovski Ajgen (iz Gostivara), Sobot Nedeljko (iz Krstura, a po drugom podatku iz Bosanskog Brestovca), Solonski Jakob (iz Žablja), Sojik Ilija (iz Subotice), Smiljanić Josip (iz Žablja), Stefanović Milisav (pz Dražipovca), Strovorski Slavata (iz Milanovca), Stanišić Stevan (iz Subotice), Stepanović Luka (iz Žsdnika), Stokpć Mploš (iz Bszdana), Sunper Jožef (iz Pnvpica).
- Tanjijski Sava, Terde Živan, Tibanović Milan, Tot Rudolf (iz Našica), Tomić Vlada (iz Kutine).
- Ćurčić Josip (iz Mitrovice).
- Filaković Luka (iz Slavonije, a na drugom mestu piše da je iz Leskovca, što je manje verovatno).
- Herdne Karmelino (iz Budimpešte), Horvat Mihalj, Horvat Janoš (iz Sente), Horik ili Hornik Mirko (iz Starog Bečeja).
- Carev Adam, Cvelić Petar (iz B. Palanke), Cecerov ili Šećerov Živko (iz Čuruga), Ciboci Zlatomir (iz Zagreba).
*****
Prema ovim podacima na groblju nisu obeleženi spomenici za još 169 poznatih jugoslovenskih boraca. Desetog jula 1974. godine, kada je snimano stanje, 152 borca imaju spomenike sa uklesanim podacima ko su, kada su poginuli, ili umrli od ranjavanja ili bolesti, ponegde se navodi i odakle su.
Kada se zbroje ukupno, sada, poznati poginuli jugoslovenski borci, prema podacima uzetim sa spomenika i onim koje u svojoj knjizi navodi Boža Terzić, izlazi da ih je bilo 321.
Na groblju je 10. jula 1974. godine pobrojano i 140 grobova "nepoznatih" jugoslovenskih boraca. Da li podaci iz knjige Bože Terzića mogu poslužiti za identifikaciju boraca koji se vode kao "nepoznati"?
Verovatno da bi moglo i tako da bude, samo u pitanju do koje mere, a još bi bilo teže i nemoguće, 30 godina od sahranjivanja, kazati kojem bi od "nepoznatih" boraca pripadalo koje ime. Ako bi svi "nepoznati" i stvarno ostali za sva vremena kao takvi, onda prema stanju na groblju i podacima iz knjige Bože Terzića proizilazi da je tokom 1944. i 1945. godine na jugoslovenskom delu Partizanskog groblja u Somboru sahranjeno 461 boraca.
Međutim, tako nije bilo.
Boža Terzić je vodio i evidenciju o nepoznatim partizanima i on ima svega 15 takvih slučajeva. Prema tome 140 "nepoznatih", što je utvrđeno pobrojavanjem njihovih grobova, imaju imena i prezimena. Ona su zavedena u knjigu ondašnjeg grobljara, a sticajem danas nepoznatih okolnosti grobovi nisu označeni na uobičajeni način.
Kada se pođe od broja poznatih partizana i onih o kojima ima pomena u knjizi grobljara, proizilazi da je kod "Ekemove" kapele bilo sahranjeno nešto preko 300 jugoslovenskih boraca, što odgovara i broju grobova.
Treba napomenuti da je Boža Terzić podatke unosio u knjigu kako je čuo od ljudi iz pratnje, te ima pojava da je na grobu uklesan podatak da se slaže prezime a ne i ime iz grobljareve evidencije. Svi, koji na spomeniku imaju osnovne podatke, takođe se nalaze u njegovoj evidenciji.
Napisao: Milenko Beljanski
Ostali delovi teksta o Partizanskom groblju u Somboru:
1/4: U znak zahvalnosti poginulim partizanima i crvenoarmejcima |
3/4: Sovjetski deo / Spisak palih boraca i starešina Crvene armije |
4/4: Bugarski deo / Posmrtni ostaci vojnika preneseni su u Vukovar |