April 1972: Mirovići nastanjeni na Ugnima i na
Vrelima u cetinjskom kraju su poreklom iz plemena Njeguša. Pamte
svog pretka Mira koji je ubio Turčina i to kadiju kad je nepravedno
delio granicu. Po ovom ubistvu se i utvrđuje da su Mirovići odavno
nastanjeni na Ugnima.
Iz stare Srbije došlo je u cetinjski
kraj bratstvo Počeka. Nastanjeni su i žive u Donjem Kraju. Za njih
se zna da su prvo došli u pleme Pješivci a tek docnije se preselili
na Cetinje. Međutim nisu svi došli na Cetinje jer ih ima i u
Vranjini u Riječkoj nahiji.
Malo neobično prezime za cetinjski
kraj Zec govori o poreklu ovog bratstva. Predanje sigurno kaže da su
došli iz Pobora u Boki Kotorskoj odakle su zbog nečega morali da
pobegnu. Došavši u Donji Kraj saživeli su se sa Ivanovićima,
bratstvom koje su tu zatekli. Međutim još uvek ih ima u Poborima u
Boki Kotorskoj.
Iz Boke u Cetinje došla je još jedna
porodica. To su noviji doseljenici Ćeranići. Ćeranići su poreklom
iz blizine Herceg Novog. Prezime im je nesumnjivo srpsko.
Najverovatnije dolazi od reči ćerana što znači ćerka. Prezime je
ženskog porekla i dosta se retko može sresti. Ćerana je i milošta
a može biti i znak da je ta ćerka bila veoma ugledan član
porodice.
Radovići i Pejovići žive u bajičkom
zaseoku Duboviku nedaleko od Cetinja. Poreklom su iz plemena Ozrinića
sa Čeva. Za njih se zna da su se prezivali Radunovići u starom
kraju pre nego što su u XVIII veku došli u Bajice.
I najzad malo bratstvo Kažije
naseljeno u Očinićima također u cetinjskom kraju poreklom je iz
Lješanske nahije. U eetinjski kraj doselili su se prilično kasno, negde oko 1860. godine. Priča se da su Kažije u stvari pošli za
Srbiju, ali su im vlasti zabranile odlazak i tako su privremeno ostali
u Očinićima a docnije i stalno nastanili.
Bratstva plemena Njeguša, Punoševići iz Dugog Dola
Predanje kazuje da su Punoševići
poreklom od srpskog velikaša Punoša koji se povlačio pred turskom
najezdom. Doselio se pod planinu Lovćen krajem XV veka. Zna se da je
došao iz Hercegovine ispod planine Njegoš sa mesta nazvanog "Zlatna
Strana". Sada se mali deo Punoševih potomaka zove tim
prezimenom. Punoš je pod Lovćen došao sa četvoricom sinova: Milošem,
Otašem, Ćerasimom i Bogdanom.
Od Punoševih sinova nastala su u Dugom
Dolu bratstva Miloševići sa Pajovićima, Otaševići, Marićevići
i Bogdanovići. Otaševići su znali da nabroje sve svoje pasove do
Punoša. Bilo ih je 11. Ako je prosečan ljudski vek 40 godina lako
se utvrđuje da su naseljeni krajem XV veka.
Bogdanovići iz njeguškog sela Kopita
su poreklom Punoševići i jedno vreme bili su knezovi plemena
Njeguša. Ovo kneževsko dostojanstvo dobili su ženidbom njihovog
pretka sa ćerkom poslednjeg starosedelačkog kneza Njegušom Brkačića.
Herakovići i Rajićevići
Pre nego što je nastalo selo sa imenom
Herakovići ono se zvalo Velji Kraj koje su nastanjivali
starosedelačka bratstva Venjekrajci. Kada su se požalili Ivanu
Cronojeviću da im nekoliko doseljenih Herakovića čini nasilje,
priča se da im je Ivan Crnojević rekao:
"Ako se vas 70 žali
na njih sedmoro, da Bog da se oni hiljadili a vi nikad ne množili".
I Herakovići su došli na Njeguše iz
Hercegovine ispod planine Njegoš negde u prvoj polovini XVI veka,
Herakovići vode poreklo od dva brata: Heraka i Rajića. Dele se na
Petroviće i Popoviće
O Petrovićima docnijem vladikama i
gospodarima Crne Gore dosta se zna. Petrovići znaju kao svog
najstarijeg pretka kaluđera Petra čiji je sin Šćepac bio otac
čuvenog vladike Danila. Petrovići su se dalje granali tako da ih
ima i onih koji su u daljem srodstvu sa vladajućom kućom Petrović
- Njegoša ali se mora utvrditi njihovo zajedničko poreklo. Samo
članovi vladajuće kuće obezbedili su uz prezime i nadimak Njegoš.
Poznatiji potomci kaluđera Petra i
njegovih potomaka su pre svega Petar I Petrović, koji je proglašen
za sveca i po tome opšte poznat kao Sveti Petar Cetinjski. Zatim
dolazi veliki vojvoda Mirko Petrović otac kralja Nikole I Petrović
- Njegoša. Iz iste kuće je i prvi svetovni gospodar Crne
Gore knjaz Danilo zvani Zeko.
Bez sumnje najuglednije mesto u
bratstvu Petrovića zauzima Rade Tomov Petrović docniji vladika
Petar II Petrović - Njegoš. Poznat u narodu kao vladika Rade. To je pisac "Gorskog vijenca" i drugih
književnih dela.
Popovići su zajedničkog porekla sa
Petrovićima. Njihov predak je bio pop kome su ime zaboravili ali se
svi po njemu zovu Popovići. Bio je rođeni brat kaluđera Petra od
koga se razgranalo bratstvo Petrovića - Njegoša. Odvajanje ova dva
bratstva je docnijeg datuma. Sada se Popovići dele na veći broj
užih bratstava koja se većinom zovu po nadimcima njihovih predaka:
Toromani, Jašarovići, Belegije, Boškovići i slično.
Dok su njihovi bratstvenici Petrovići
od vajkada naginjali duhovnim zvanjima kao što su na primer kaluđeri
i sveštenici, zbog čega su Crnoj Gori i davali dosta vladika i
kaluđera, Popovići su više želeli svetovnu vlast i glavarstvo.
Bili su barjaktari i serdari a trajno im je ostalo nasledno zvanje
alaj barjaktarstva nosioca glavnog državnog ratnog baj raka Crne
Gore.
Rajićevići
Ovo njegoško bratstvo deli se na tri
glavne grane: Radonjiće, Podubličane i Pende. Postoji predanje da
je njihov predak Rajić imao tri sina: Radonju, Rada i Vučetu. Od
Radonje su nastali Radonjići, od Rada Podubličani, a od Vučeta
Pende.
Radonjići su najborbenije bratstvo
Rajićevića i docnije su se podelili na manja bratstva Žutkoviće,
Stanišiće, Radoviće, Maroše, Čavore i Palamide. Dospeli su do
vrlo uglednih položaja u plemenu i celoj Crnoj Gori. Bili su
guvernaduri po čemu se i nazivaju guvernadurovići. U sukobu sa
vladikom Radom jedan od Radonjića bio je proteran a kuća mu je
zapaljena.
U Rajićevićima postoji i bratstvo
Popovići koji su poreklom iz Očinića iz okoline Cetinja. Doveli su
ih Rajić i Herak jer u to vreme nisu imali popa. Rajićevići su
prihvatili Popoviće kao braću i bratstvenike.
Dudići, Pejanovići, Matkovići i
Ivanoći su bratstva njeguškog plemena nastanjeni u selu Mali
Zalazi. Svi su jednog porekla. Predak im je došao iz plemena
Pješevica u vreme kada su Turci počeli da napadaju i haraju
Pješivce. Zbog večnih borbi sa Turcima predak im je sa četiri
sina došao na Njeguše i tu se nastanio.
U njeguškim bratstvima ima i nekoliko
koji su po predanju potomci Strahinjića Bana iz malene Banjske kraj
Kosova. To su Kustudije i Božovići naseljeni u selu Majstorima na
obronku Lovćena. Odbegli su u slobodna brda posle ubistva nekih
Turaka. Najpre su se bili naselili u Bjelopavlićima a odatle na
Njeguše.
Vujkovići - Dajani su bratstvo
poreklom iz Hercegovine. Njihov predak Vujko zajedno sa bratom Vučkom
od koga su Vučkovići naselio se u selo Vrbu. Vučkovići i Vrbice
su zajedničkog porekla i to od Vučka. Priča se da su došli iz
sela Vrbice iz okoline Bileća.
Jovovići i Stijepovići u Dugom Dolu
su poreklom bratstva Škerovića iz Bjelopavlića. Primili su ih
Punoševići iz Dugog Dola kao što su Herakovići primili takođe iz
Bjelopavlića Andriće i Kadije.
(Feljton, 1972.)